نکات ایمنی و بهداشتی استفاده از سوزن بیوپسی در کلینیک‌ها

نکات ایمنی و بهداشتی استفاده از سوزن بیوپسی در کلینیک‌ها

مقدمه

در کلینیک‌ها و مراکز درمانی، استفاده از سوزن بیوپسی یک فرآیند رایج اما حساس است که به رعایت دقیق نکات بهداشتی و ایمنی نیاز دارد. بی‌توجهی به اصول ایمنی ممکن است باعث عفونت، انتقال بیماری، آسیب به پرسنل و حتی تشخیص نادرست شود. در این مقاله مهم‌ترین اصول ایمنی و بهداشتی استفاده از سوزن بیوپسی در محیط‌های کلینیکی را مرور می‌کنیم.

🔹 ۱. استفاده از سوزن‌های یک‌بار مصرف استریل

همیشه از سوزن‌های استریل و یک‌بار مصرف با بسته‌بندی سالم استفاده کنید.
از باز کردن بسته سوزن قبل از شروع عمل خودداری کنید.
اگر بسته‌بندی باز یا مخدوش است، سوزن را دور بیندازید.

📌 نکته: استفاده مجدد از سوزن حتی برای همان بیمار، اکیداً ممنوع است.

🔹 ۲. ضدعفونی محل نمونه‌برداری

پوست بیمار باید با مواد ضدعفونی‌کننده استاندارد (مثل بتادین یا الکل ۷۰٪) تمیز شود.
زمان کافی (حداقل ۳۰ ثانیه) برای خشک شدن ماده ضدعفونی رعایت شود.
از تماس مجدد دستکش یا تجهیزات با محل استریل‌شده اجتناب شود.

🔹 ۳. رعایت بهداشت شخصی پرسنل

استفاده از دستکش استریل، ماسک و گان در تمام مراحل نمونه‌برداری الزامی است.
پرسنل باید آموزش دیده باشند که چگونه دستکش را بدون آلوده کردن خود یا محیط خارج کنند.
در صورت پارگی دستکش یا لمس ناحیه آلوده، فوراً تعویض شود.

🔹 ۴. مدیریت ایمن پسماندهای تیز (Sharps)

سوزن بیوپسی پس از استفاده باید فوراً در ظرف ایمن مخصوص اشیای تیز (Sharps Container) انداخته شود.
هرگز سوزن را خم نکنید، نشکنید یا به صورت دستی درپوش‌گذاری مجدد نکنید.
ظرف پسماند نباید بیش از دو سوم پر شود.

🛑 خطر جدی: بیش از ۱۵٪ موارد انتقال هپاتیت B در مراکز درمانی به دلیل بی‌احتیاطی در دورریزی سوزن‌هاست.

🔹 ۵. آموزش مستمر کارکنان کلینیک

پرسنل فنی باید به‌طور منظم آموزش ببینند:
- نحوه باز کردن بسته استریل
- استفاده صحیح از سوزن
- اقدامات پیشگیری از آسیب‌های ناشی از سوزن
آموزش‌ها باید سالانه به‌روزرسانی شوند و مستند شوند.

🔹 ۶. بررسی و نگهداری از شرایط انبارداری

سوزن‌ها باید در محیط خشک، تمیز، با دمای مناسب و به‌دور از تابش مستقیم نور نگهداری شوند.
تاریخ انقضا و شماره سریال محصول‌ها باید در زمان دریافت و پیش از استفاده بررسی شوند.

🔹 ۷. رعایت اصول کنترل عفونت در سطح کلینیک

سطوح کاری باید قبل و بعد از هر نمونه‌برداری ضدعفونی شوند.
تجهیزات جانبی (مثلاً دستگاه‌های اتوماتیک بیوپسی) باید طبق دستورالعمل کارخانه تمیز و ضدعفونی شوند.
از استفاده مشترک تجهیزات بدون ضدعفونی کامل خودداری شود.

🔹 ۸. مراقبت از بیمار پس از بیوپسی

به بیمار آموزش دهید که محل بیوپسی را خشک و تمیز نگه دارد.
در صورت بروز قرمزی، ترشح، درد غیرمعمول یا تب، بیمار باید فوراً به کلینیک مراجعه کند.
کلینیک باید شماره تماس اضطراری و توصیه‌های مراقبتی را مکتوب به بیمار بدهد.

نتیجه‌گیری

استفاده از سوزن بیوپسی در کلینیک‌ها فرآیندی دقیق، حساس و پرریسک است. رعایت نکات ایمنی و بهداشتی، نه‌تنها از سلامت بیمار محافظت می‌کند، بلکه سلامت پرسنل و اعتبار مرکز درمانی را تضمین می‌نماید. با آموزش مستمر، رعایت دستورالعمل‌های استاندارد و استفاده از تجهیزات باکیفیت، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کرد.